11/08/2014

„Na światowym poziomie” – Wacław Twardowski


Pozwalam sobie przekazać informacje z historii fabryki, a mianowicie: firma Zakłady Mechaniczne Brandel, Witoszyński i S-ka została założona w 1906 roku jako spółka komandytowa z siedzibą w Warszawie, przy ulicy Zygmuntowskiej. W roku 1915 został do niej zaangażowany mój ojciec inż. Stefan Twardowski, konstruktor byłej firmy Bormanna i Szwedego.


Profesor Czesław Witoszyński.


Po śmierci Wacława Brandla i wycofaniu się inż. Czesława Witoszyńskiego na skutek powołania go na profesora Politechniki Warszawskiej, inż. Stefan Twardowski spłacił udziały wspólników i sukcesorów i firma w 1919 roku została przekształcona w Zakłady Mechaniczne Brandel, Witoszyński i S-ka, właściciel: inż. Stefan Twardowski z siedzibą przy ulicy Grochowskiej 37.


Inżynier Stefan Twardowski.


W 1929 roku ojciec mój przekształcił firmę w Zakłady Mechaniczne inż. Stefan Twardowski, Warszawa, ul. Grochowska 37 (później na skutek zmiany numeracji ulicy Grochowskiej numery 312/314). Pod tą nazwą inż. Stefan Twardowski prowadził fabrykę do przejęcia pod zarząd państwowy, to jest do 18 sierpnia 1950 roku.

Przechodząc do zakresu produkcji, należy rozróżnić trzy okresy. W pierwszym okresie od 1906 do 1918 roku Zakłady Mechaniczne Brandel, Witoszyński i S-ka podstawową produkcję opierały na typoszeregu ręcznych pomp dwutłokowych „Plus”. Na początku I wojny światowej — do czasu opuszczenia Warszawy przez armię carską — firma produkowała pompy ręczne do odwadniania okopów i elaborowała granaty ręczne.

W okresie tym rozpoczęto produkcję pomp odśrodkowych, ze względu jednak na brak stacji badawczej, produkcja tych pomp ograniczyła się jedynie do kilku próbnych sztuk.


Wnętrze hali fabrycznej zakładów Stefana Twardowskiego przy Grochowskiej.


W drugim okresie od 1918 do 1929 roku Zakłady Mechaniczne Brandel, Witoszyński
i S-ka, właściciel: inż. Stefan Twardowski, po Pompy tłokowe „Plus” produkowano jeszcze
przeniesieniu fabryki do nowo zbudowanego w nowym zakładzie na Grochowskiej.

Budynku wyposażonego w nowoczesną stację prób (jedyną w Polsce i jedną z czterech w Europie), zaniechały produkcji ręcznych pomp, a rozpoczęły produkcję pomp odśrodkowych dla potrzeb cukrownictwa, wodociągów miejskich, energetyki i kopalnictwa (pierwsza polska pompa kopalniana wykonana została dla kopalni „Brzeszcze”).


Reklama w „Przeglądzie Technicznym” z 15 maja 1917roku.


W okresie trzecim od 1929 do 1950 roku w Zakładach Mechanicznych inż. Stefan Twardowski produkowano pompy rotodynamiczne (odśrodkowe, diagonalne i osiowe). Osiągnęły one poziom światowy. Ponadto fabryka jako pierwsza w Polsce podjęła produkcję turbin parowych do mocy 500 kW oraz turbodmuchaw.


Pompy tłokowe "Plus" produkowano jeszcze w nowym zakładzie na Grochowskiej.

Pompy tłokowe „Plus” produkowano jeszcze w nowym zakładzie na Grochowskiej.

Pompa wirowa zaprojektowana przez Czesława Witoszyńskiego i wdrożona do produkcji w fabryce przy ulicy Aleksandrowskiej.

Pompa wirowa zaprojektowana przez Czesława Witoszyńskiego i wdrożona do produkcji w fabryce przy ulicy Aleksandrowskiej.

Turbina parowa produkowana w fabryce przy Grochowskiej

Turbina parowa produkowana w fabryce przy Grochowskiej.

Dwie pompy głównego odwadniania wyprodukowane w latach 20. dla kopalni „Brzeszcze”.


List Wacława Twardowskiego do redakcji „Wafapomp”, opublikowany w 1978 roku w nr 3 (165).


Wacława Twardowski, syn Stefana Twardowskiego, konstruktor i kierownik techniczny w Zakładach Mechanicznych inż. Stefan Twardowski w latach 1937 – 1950.